‘Scheipoal’ herinnert aan roerige tijden

Dat Jac Klaassen en Jan van Vroenhoven, respectievelijk afkomstig uit Oirschot en Middelbeers, broederlijk naast elkaar het verhaal vertellen van de ‘Scheipoal’ is in het licht van de geschiedenis nog helemaal niet zo logisch. De grenspaal herinnert immers aan tijden dat er een felle rivaliteit bestonden tussen Oirschot en de Beerzen. Er waren voortdurend grensgeschillen, die niet zelden werden uitgevochten met bot geweld.
De heemkundekringen ‘De Heerlijkheid Oirschot’ en ‘Den Beerschen Aard’ waarvan Jac en Jan de voorzitters zijn, hebben dat aspect van de lokale geschiedenis voor het voetlicht gebracht door de heroprichting van de grenspaal aan de Beerseweg. Ondertussen (eind 2011) is de hele grens rond Oirschot opnieuw bepaald.

De ‘ Beerse Oorlog’ begon in het Beersveld, een gebied waarop zowel Oirschot als de Beerzen aanspraak maakte. In augustus 1607 was een aantal mannen uit de Beerzen bezig hier turf te steken, totdat een groep burgers uit Oirschot verscheen om hen gewapenderhand te verjagen. De Beerzenaren voelden zich kennelijk in hun recht staan en riepen de hulp in van de gevestigde autoriteiten. In vol ornaat verscheen de stadhouder bij het Beersveld, geflankeerd door enkele schepenen en dienders. Maar het ging anders dan ze verwacht hadden. Na enige schermutselingen werden ze verjaagd door de overmacht aan Oirschottenaren. Wel hadden ze twee van hen gevangen weten te nemen.

Vijandschap had vaak te maken met grensconflicten. In een economie die voor negentig procent draaide op agrarische productie waren grond en water belangrijke twistpunten. Daar kwam bij dat het landschap nog niet, zoals nu, was onderverdeeld in overzichtelijke percelen. Het grootste deel bestond uit ‘gemeynt’ oftewel gemeenschappelijk beheerde gronden waar boeren hun schapen konden laten grazen en turf konden steken. In zo’n woest heidegebied was het lastig om een grens te markeren.

De grenspalen zien er tamelijk eenvoudig uit: strak, duurzaam en functioneel. Jac: "De belangrijkste kwaliteit van een grenspaal is duurzaamheid. Daarom werden vroeger vaak balken uit afgebrande boerderijen gebruikt. Geblakerd hout was beter bestand tegen verrotting. Voor onze palen hebben we beslag weten te leggen op een oude meerpaal. Die staat voorlopig wel even."


Lees ook het artikel "Grensgevallen" uit: van den Herd 2004-01, door Clari van Esch-van Hout. Te vinden op de site: "Canon van Oirschot".

1 Paal aan de Beerseweg/Kempenweg, de bovengenoemde "Scheipaol".
De nummers die hier gebruikt worden voor de palen, zijn afkomstig van de plattegrond, behorende bij het boekje, uitgegeven ter gelegenheid van de onthulling van de palen ter gelegenheid van het 60 jarig jubileum van de Heemkundekring Oirschot.

2 't Laar

3 Wilhelminakanaal Zuid

4 In verband met de drukte die zich op bepaalde tijden voordoet bij de kapel is er gekozen voor een tegel en geen paal.